Ana Sayfa \ Makaleler
Ağırlıklı Ortalama Tahsilat Süresi
Giriş:
Finansal Yönetimde takip edilen önemli hususlardan birisi tahsilat yönetimidir. Nakit akışını doğrudan etkileyen tahsilatların yönetiminde dikkat edilmesi gereken hususlardan birisi müşterilerin tahsilatlarının ve toplam tahsilatların hangi ortak ölçüte göre karşılaştırılabileceği ve değerlendirilebileceğidir. Her faturanın tutarı ve ödeme süresi farklı olabileceğinden fatura tutarlarını dikkate almadan sadece ödeme sürelerini toplayıp ortalamasını almak, büyük ve küçük tutardaki faturaların etkisini aynı derecede değerlendirme hatasını getirir. Halbuki nakit yönetimi açısından geç ödenen büyük müktardaki faturanın olumsuz etkisi çabuk ödenen küçük miktardaki faturanın olumlu nakit etkisinden fazladır.
Hesaplamalar:
Aşağıda, Tablo-1’de bir müşterinin Ocak-Mart döneminde kendisine gönderilen faturaları ne kadar sürede ödediği gösterilmektedir. Ödeme süresi, müşteriye fatura gönderiminden ödemenin yapıldığı tarihe kadarki süre hesaplanarak bulunur. Bu örnekte fatura tutarlarının tamamının ödendiği varsayılmıştır. Tutarları dikkate almadan yapılan hesaplamada ortalama ödeme süresi 26.66 gün olarak hesaplanır.
|
|
Müşteri |
A |
B |
|
Sıra No |
Faturalar |
Ödeme Süresi |
Tutar |
|
1 |
Ocak Faturası |
10 gün |
$3,000.00 |
|
2 |
Şubat Faturası |
25 gün |
$50,000.00 |
|
3 |
Mart Faturası |
45 gün |
$150,000.00 |
|
|
Toplam |
|
$203,000.00 |
|
|
Ortalama Süre |
26.66 gün |
|
|
|
|
|
|
Tablo-1: Ortalama Tahsilat Süresi
Ağırlıklı ortalama tahsilat hızı hesaplarken ödenmiş faturaların tutarı da dikkate alınmaktadır. Aynı müşterinin ağırlıklı ortalama tahsilat süresi hesaplanırken bu sefer Tablo-2’deki gibi bir formül kullanılmıştır. Bu formülde ödenen her bir fatura tutarı ödeme süresi ile çarpılır. Bu çarpımın toplamı da toplam ödeme miktarına bölünür. Her bir fatura için hesaplanan bu değerler toplanır ve toplamı ağırlıklı ortalama tahsilat süresini verir.
|
|
Müşteri |
A |
B |
(A*B)/$203,000 |
|
|
Sıra No |
Faturalar |
Ödeme Süresi |
Tutar |
Ağırlıklı Ortalama Tahsilat Süresi |
Toplam Tahsilattaki Pay |
|
1 |
Ocak Faturası |
10 gün |
$3,000.00 |
0.1477 |
%1.48 |
|
2 |
Şubat Faturası |
25 gün |
$50,000.00 |
6.1575 |
%24.63 |
|
3 |
Mart Faturası |
45 gün |
$150,000.00 |
33.2505 |
%73.89 |
|
|
Toplam |
|
$203,000.00 |
|
|
|
|
Ortalama Süre |
26.66 gün |
|
39.55 gün |
|
|
|
|
|
|
Ağırlıklı Ortalama Süre |
|
Tablo-2: Ağırlıklı Ortalama Tahsilat Süresi
Ortalama tahsilat süresi 26.66 gün iken ağırlıklı ortalama tahsilat süresi 39.55 gün olarak hesaplanmaktadır. Ortalama tahsilat süresini hesaplarken ödemesi yapılan fatura tutarların birbirinden farklı olmasının etkisi dikkate alınmamıştır. Ağırlıklı ortalama tahsilat süresinin ortalama tahsilat süresinden daha yüksek çıkmasının sebebi toplam tahsilat içindeki payı %73.89 olan $150,000’lık faturanın 45 günde ödenmesinin tahsilat süresi üzerindeki etkisinin fatura tutarının ağırlığı dikkate alınarak hesaplanmış olmasıdır. 10 günde ödenen $3,000 faturanın tutarı toplam tutarın %1.48’ini oluşturduğundan ağırlıklı ortalama tahsilat süresine olumlu etkisi $150,000’lık faturaya göre daha az olmaktadır.
Aynı faturaların ödeme sürelerinde aşağıdaki gibi değişiklik yaptığımızda tablodan görülebileceği gibi ağırlıklı ortalama ödeme süresi iyileşmektedir. Ortalama tahsilat süresi ise aynı kalmaktadır.
|
|
|
A |
B |
(A*B)/$203,000 |
|
|
Sıra No |
Proje İsmi |
Ödeme Süresi |
Tutar |
Ağırlıklı Ortalama Tahsilat Süresi |
Toplam Tahsilattaki Pay |
|
1 |
Ocak Faturası |
10 |
$3,000.00 |
0.1477 |
%1.48 |
|
2 |
Şubat Faturası |
45 |
$50,000.00 |
11.0835 |
%24.63 |
|
3 |
Mart Faturası |
25 |
$150,000.00 |
18.4725 |
%73.89 |
|
|
Toplam |
|
$203,000.00 |
|
|
|
|
|
|
|
29.70 gün |
|
|
|
Ortalama Süre |
26.66 gün |
|
Ağırlıklı Ortalama Süre |
|
Tablo-3: Ağırlıklı Ortalama Tahsilat Süresi: Mart faturası daha kısa sürede ödeniyor.
Bu sefer Mart faturasının 25 günde, Şubat faturasının da 45 günde ödendiğini varsaydık. Fatura tutarlarının toplam tahsilat içindeki payını dikkate almadan yapılan ortalama tahsilat süresi hesabında ortalama süre değişmezken ağırlıklı ortalama tahsilat süresi 39.55 günden 29.70 güne düşmüştür. Toplam tahsilatta %73.89 payı olan Mart faturasındaki daha erken ödeme süresi ağırlıklı ortalama tahsilat süresini iyileştirmiştir.
Birbirinden farklı tutarda ödeme tutarları olduğu durumda tahsilat sürelerini doğru değerlendirmenin yöntemlerinden en önemlisi ödeme tutarlarını da dikkate alarak ağırlıklı ortalama sürelerini hesaplamaktır.
